Aan grenzen doe je!

Het kunnen en moeten aangeven van grenzen wordt vaak beschouwd als noodzakelijk om in een professionele context te 'overleven'. Maar waar hebben we het dan over? En is het iets wat je zomaar doet, of is er toch meer voor nodig? In dit artikel zoomen we in op de vaardigheden die je inzet bij het omgaan met grenzen. We verkennen soorten grenzen in professionele contexten, maar ook factoren die helpend zijn bij het aangaan van de dialoog over grenzen. 

Omgaan met grenzen, een vaardigheid

Wanneer we het hebben over grenzen, staat de vraag centraal: hoe sta jij - vanuit je eigenheid - in verbinding met anderen? Het gaat over het vermogen om je eigen cirkel van invloed goed te kennen, te verkennen en te zetten om zo in relatie te gaan met de context, collega's, het werk, ... zonder jezelf te verliezen. Er is met andere woorden meer nodig dan je grenzen te kunnen aangeven op een assertieve manier. Het gaat ook over vaardigheden als:

• Wendbaar zijn in veranderende contexten, inzien dat grenzen dynamisch vorm krijgen
• Observeren en kijken naar je omgeving, de mensen erin, de emoties die bij anderen en jezelf leven, zien wat een situatie al dan niet vraagt. 
• Vertrouwen op je intuïtie en deze inzetten om je positie te bepalen en ervaringen te ordenen.
• Je intuïtieve veronderstellingen checken. Immers onze intuïtie tot waarheid maken leidt tot het verliezen van grenzen tussen ons en de anderen. 
• Het scheppen van de tussenruimte waarin bewegingsmogelijkheid ontstaat om gezonde grenzen vorm te geven, voorbij te gaan aan de rigiditeit. 

Grenzen in een professionele context

Binnen een professionele context worden de grenzen niet enkel bepaald door een individu. Het weefsel van de groep en van de organisatie vertelt veel meer over de grenzen die als norm worden ervaren dan elk individu an sich. Hierbij denken we aan hoe er binnen de organisatie met elkaar wordt omgegaan, wat wordt als goed ervaren wat niet, welke rituelen zijn er, welke patronen zie je terugkomen in de dagelijkse werking, hoe ziet ons gedeeld verhaal eruit, ... Wanneer we binnen een professionele context ervaren dat bepaalde grenzen onder druk staan, dat er teveel van is of net te weinig, hebben we de neiging om enkel naar individueel handelen te kijken. Het zou interessanter kunnen zijn om actief op het weefsel te gaan werken en van daaruit ons individueel handelen bij te sturen. Het met andere woorden verbeelden van 'ik' in 'de context'. 

Over grenzen doen

Werken met grenzen is iets wat je doet. Het vraagt een denken, voelen, spreken en handelen in de context. We spreken hierin ook wel over de interne dialoog aangaan met jezelf op een verbindende manier als vertrekpunt. Zonder deze dialoog dreig je opgeslokt te worden, niet te weten welke richting je uit moet gaan. 

Vervolgens bouw je aan een dialoog over én in de tussenruimte: de grenzen ervan verkennen in gedeelde verhalen en opnieuw ruimte scheppen om te proberen en af te toetsen. Gaandeweg scherper krijgen waar we ja voor zeggen enerzijds, anderzijds ook de vraag beantwoorden: en waar zeggen we dan nee tegen? Het samen creëren van gedeelde verhalen over goede zorg, goed onderwijs, ... het vorm geven aan rituelen van vieren, afscheid nemen, iets nieuw beginnen, ... Dit betekent zoveel als de wij-zoeken. 

Tenslotte ga je binnen deze tussenruimte handelen in relatie met jezelf, elkaar en de organisatie. Het bestaansrecht van grenzen bestaat bij gratie van elk individu binnen de groep die ernaar handelt en de organisatie die ze als belangrijk genoeg beschouwt om ze te borgen. Immers, waar de grenzen duidelijk zijn, begint de vrijheid. 

En Route - Sarah De Backer & collega's tijdens de denkdag in april 2025